دنیای قلم- شگفت آور است که بدن زن برای تولد کودک همه چیز را آماده می کند. مکانی را برای جنین ایجاد کرده و همچنین تضمین می کند که چنین مواد مغذی برای رشد را دریافت می کند! تا زمانی که مادر شوید، بند ناف بسیار بی اهمیت به نظر می رسد تا اینکه بند ناف شما را به کودک مرتبط می کند. اما هنگامی که کودک متولد شد، دیگر به بند ناف نیازی ندارد. با این وجود، باید مراقبت های صحیح از این ناحیه برای ترمیم و جلوگیری از بروز عفونت صورت بگیرد. این مقاله به شما دستورالعمل دقیقی در مورد مراقبت از بند ناف ارائه می دهد: نکاتی برای مراقبت، شناسایی علائم عفونت و دانستن اینکه چه زمانی باید به دنبال مراقبت پزشکی باشید، توضیح داده شده است.
بند ناف در هفته هفتم بارداری شکل می گیرد. این بافت، به جنین در حال رشد اکسیژن و غذا می رساند و وسیله ای برای دفع مواد زائد است. بند ناف کودک از موارد زیر تشکیل شده است:
یک رگ که اکسیژن و خون سرشار از مواد مغذی را از بدن شما به کودک در حال رشد منتقل می کند.
دو رگ که مایعات و خون فاقد اکسیژن را از جریان خون کودک به جفت منتقل می کنند.
این سه رگ خونی در یک ماده چسبنده معروف به ژل وارتون محصور شده اند که به نوبه خود توسط غشایی به نام آمنیون پوشانده شده است. با نزدیک شدن زمان تولد کودک، بند ناف آنتی بادی را از بدن شما به نوزاد منتقل می کند، تا در چند ماه اول پس از تولد در جلوگیری از بروز عفونت ها به کودک کمک کند. شما آنتی بادی هایی که در جریان خونتان وجود دارد را به بدن کودک منتقل می کنید. پس از تولد کودک، وجود بند ناف غیر ضروری می شود، زیرا کودک می تواند غذا خورده، نفس کشیده و روده و مثانه را بدون کمک تخلیه کند. بنابراین بعد از زایمان بسته شده و بریده می شود. یک بند کوچک چند سانتی متر دورتر از ناف قرار می گیرد، و بند ناف قطع می شود. قسمت بریده شده به اندازه دو تا سه سانتی متر باقی می ماند.
از آنجایی که بند ناف یک بافت زنده است، نیاز به زمان برای خشک شدن و افتادن به طور خود به خودی دارد. ممکن است متوجه خون یا لکه های کمرنگی بر روی ناحیه ناف شوید، اما این مساله طبیعی است. زخم بهبود یافته تبدیل به ناف کودک می شود. استامپ معمولا برای ترمیم به 5 تا 15 روز زمان نیاز دارد و گاهی اوقات کمی طولانی تر می شود. اگر بعد از چهار هفته بند ناف خشک نشد و نیافتد، به پزشک مراجعه کنید.
حدود 2 تا 4 هفته طول می کشد تا بریدگی بند ناف به طور کامل بهبود پیدا کند. بدانید که چگونه خشک و جمع شده و تبدیل به ناف می شود.
بلافاصله بعد از تولد کودک
مدت کمی پس از تولد، به بند ناف اجازه داده می شود تا کمی باقی مانده تا مواد مغذی به نوزاد منتقل شود. بعد از چند دقیقه، پزشک یا ماما گیره را متصل کرده و بند ناف را کوتاه می کند. گیره فورا برداشته نمی شود، و چند روز در این ناحیه باقی می ماند.
در هفته اول
بند ناف در هفته اول به آرامی خشک می شود و به رنگ سیاه یا قهوه ای تبدیل می شود. به تدریج بعد از یک هفته یا ده روز شروع به شل شدن می کند. هنگامی که بند ناف می افتد، ناحیه زیر آن نمایان شده و به صورت زخم باز باقی می ماند.
چند هفته آتی
بسته شدن کامل آن دو تا چهار هفته طول می کشد و تا آن زمان، کودک حدودا دو ماهه می شود. گاهی اوقات، بسته شدن آن بیش از دو ماه طول می کشد.
هنگامی که بند ناف هنوز جدا نشده، باید مطمئن شوید که عفونی نشده است. در صورت زایمان زودرس یا وزن کم در هنگام تولد، یا اگر زودتر از زمان لازم جدا شده است، باید بیشتر مراقب باشید؛ زیرا باعث افزایش خطر عفونت می شود. عفونت به ندرت رخ می دهد، اما در صورت بروز ممکن است متوجه علائم زیر شوید:
تورم یا قرمزی در اطراف بند ناف
خونریزی مداوم
چرک سفید یا زرد رنگ
ترشح بد بو
درد در این ناحیه
توده پر شده از مایع
تب 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتی گراد) و یا بالاتر
تورم شکم
بی حالی، تحریک پذیری و بی اشتهایی
برای تشخیص این بیماری باید سریعاً با پزشک اطفال مشورت کنید؛ زیرا این می تواند بسیار خطرناک باشد.
علاوه بر علائم ذکر شده در بالا، شرایط خاصی نیز وجود دارد که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند:
آمفالیت: اگر ناحیه ناف گرم، قرمز، حساس یا متورم باشد یا دارای ترشح بدبو باشد، می تواند آمفالیت باشد. این یک عفونت باکتریایی خطرناک برای ناف و نواحی اطراف آن است.
فتق ناف: هنگامی که بخشی از بافت چربی یا روده در نزدیکی بند ناف شکم برآمدگی ایجاد می کند، رخ می دهد. وقتی کودک در هنگام گریه بر روی شکم خود فشار وارد می کند، سوراخی ریز در قسمت عضلانی ایجاد می شود. این اختلال جدی نیست و معمولا در مدت 12 تا 18 ماه بهبود پیدا می کند.
بند ناف به ندرت باعث ایجاد مشکل می شود. آن را تمیز و خشک نگه دارید، و به آن دست نزنید. اجازه دهید تا به طور طبیعی جدا شود. تا زمانی که بند ناف جدا شده و ناف تشکیل شود، به غیر از به آرامی مراقبت کردن از این ناحیه، کار زیادی نمی توانید انجام دهید.
جدا از شرایط فوق، گاهی اوقات بند ناف کودک پس از جمع شدن خونریزی می کند. همچنین ممکن است قبل از اینکه بند ناف بیافتد نیز خونریزی کند، به خصوص اگر استامپ به طور تصادفی یا با زور کشیده شود. ممکن است متوجه لکه های خون در لباس یکسره کودک یا پوشک شوید.
چگونه آن را درمان کنیم؟
ناحیه اطراف ناف شکم را تمیز کرده و فشار ناچیزی بر روی استامپ وارد کنید تا خونریزی متوقف شود. اطمینان حاصل کنید که ناحیه پوشک بر روی استامپ ساییده نشده تا از بروز خونریزی مجدد جلوگیری کنید. چه موقع باید نگران شد؟ اگر فشار ایجاد شده باعث قطع خونریزی نمی شود، باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا گاهی اوقات خونریزی می تواند باعث عفونت شود. مراقب علائم زیر باشید:
احساس گرمی در اطراف ناحیه ناف
ترشحات چرک مانند یا ابری شکل و بدبو که از استامپ خارج می شوند
وقتی این ناحیه را لمس می کنید، کودک احساس درد می کند.
این یک توده بافت مرطوب و صورتی مایل به قرمز است که بر روی ناف شکل می گیرد. ممکن است بعد از جمع شدگی بند ناف متوجه آن شوید و برای چند هفته باقی بماند. اگرچه هیچ دردی ندارد، اما با ترشح مایعات همراه است، که منجر به قرمزی و سوزش این ناحیه می شود.
پزشک اطفال ممکن است نیترات نقره را بر روی بافت اعمال کند. جهت بهبود کامل گرانولوم ناف، حدود 3 تا 6 مرتبه مراجعه به مطب پزشک نیاز است. بعد از درمان، ممکن است متوجه ترشحات تیره یا گاهی اوقات لکه بر روی پوست شوید که موقتی است.
یک روش درمانی دیگر استفاده از نخ جراحی برای بستن توده در پایه است. جریان خون در این ناحیه متوقف شده تا خشک شده و از بین برود. در بعضی موارد ابتدا قبل از بستن و یا اعمال نیترات نقره از یک پماد استفاده می شود. پزشک در مورد گزینه های درمانی با شما صحبت خواهد کرد. هیچ کدام از این درمان ها دردناک نیستند.
ناف کودک می تواند درونی یا بیرونی باشد. این باور غلط وجود دارد که یک استامپ آلوده باعث ناف بیرونی می شود. همچنین، گاهی اوقات مادران بر این باورند که با بستن ناف با یک سطح صاف یا سکه می توانند اطمینان حاصل کنند که کودک یک ناف درونی دارد. این کار بسیار نادرست است. اگر کودک به فتق ناف دچار شود، و ماهیچه های شکمی پس از افتادن بند ناف به خوبی با هم ترکیب نشوند، ممکن است بافت جدا شده و در نتیجه ناف بیرونی شود. در غیر این صورت، می توانید انتظار داشته باشید که ناف کودک درونی باشد.
دکتر مریم نعمتی اظهار کرد: از نظر علمی نمونه خون بندناف فریز شده در ۱۹۶- درجه سانتی‌گراد تا ۲۰ سال قابل نگهداری است، ولی آمارهای جهانی بهترین زمان استفاده از نمونه را در پنج سال اول بعد از فریز اعلام می‌کند. وی افزود: تعداد سال‌های نگهداری نمونه با در نظر گرفتن تعداد سلول‌های ذخیره شده در برخی کشورها متفاوت است؛ به طور مثال نمونه‌های با تعداد سلول بالای یک میلیارد، برای بیش از ۱۰ سال و کمتر از آن بین ۵ تا ۱۰ سال نگهداری می‌شوند. نعمتی با اشاره به مزایای سلول‌های بنیادی خون بندناف نسبت به سلول‌های مغزاستخوان و خـون محیطـی، خاطرنشان کرد: نبود خطر برای مادر و نوزاد، جمع‌آوری آسان بدون درد برای مادر یا نوزاد، افزایش شانس یافتن دهنده پیوند و نیز افزایش تعداد دهندگان به علت تحمل دو آلل نامنطبق(بر مبنای نوع بیماری سازگاری متفاوت است) به هنگام پیوند نسبت به پیوند مغزاستخوان که باید تطابق کامل وجود داشته باشد، کاهش احتمال رد پیوند ناشی از GVHD، به دلیل تعداد کم سلول‌های T و سازمان یافته نبودن این سلول‌ها در خون بندناف، کاهش احتمال آلودگی ویروسی، عدم انصراف دهنده به علت درد یا بیماری یا رضایت وی به هنگام اهدا، تبادل اطلاعاتی بین بانک‌های مختلف و ... از مهمترین مزایای استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف نسبت به سلول‌های بنیادی مغزاستخوان و خـون محیطـی است. وی در پاسخ به این سوال که در چه مواردی می‌توان از سلول‌های بندناف استفاده کرد، افزود: به طور کلی در هر موردی که می‌شود از سلول‌های بنیادی مغزاستخوان استفاده کرد، سلول‌های بنیادی خون بندناف نیز قابل استفاده است. در حال حاضر بیشترین استفاده از سلول‌های خون بندناف در بیماری‌هایی است که منشاء خونی دارند؛ از قبیل لوسمی‌های اطفال و نارسایی‌های خونی غیر بدخیم اطفال. به گفته وی، خون‌گیری از ورید بندناف انجام می‌شود و تجربه نشان داده است در زایمان طبیعی، نمونه خون بندناف حجم بیشتر و تعداد سلول بیشتری نسبت به زایمان سزارین دارد.
منابع: سلام دنیا، ایسنا، نمناک