دنیای قلم -چندی پیش خبر آمد كه شهرداری تهران درصدد جداسازی بخشی از پارك‌ها برای زنان به بهانه امنیت زنان و مادران و كودكان است!موضوع حتی از سوی هواداران این طرح به تجارب كشورهای غربی در این خصوص نیز وارد شد و روزنامه همشهری در گزارشی به برخی نمونه‌ها اشاره كرد! اما داستان چیست؟ شاید در نظر اول این مساله كه شهرداری نگران امنیت زنان و كودكان است به نظر جالب توجه بیاید اما با توجهی بیشتر به نظر می‌رسد ریشه‌های این مساله در نگرشی دیگر و رویكردی متفاوت از امنیت زنان تعریف شده است. اگر مساله امنیت و رفاه مادران و زنان و كودكان مساله اصلی این طرح است به نظر می‌رسد موضوع به نوعی وارونه تعریف شده است .فضاهای عمومی اعم از پارك‌ها و معابر و مكان‌های شهری جملگی محل حضور زنان و مادران و كودكان و پدران و مردان است لذا توجه به پارك‌ها كمی بحث‌برانگیز است.  تهران شهری با حدود 2000 پارك و بوستان محلی از كمبود فضای سبز به ‌شدت در رنج است با اقدامات دوره پیشین مدیریت شهری برخی محلات كه فاقد فضای سبز بودند با تملك برخی باغات كه از محل عوارض قطع درخت در صندوق ویژه‌ای تدارك دیده شده بود، تامین شد اما همچنان شهر با مشكل فضای سبز روبه‌رو است. سیاست‌های پیشین در جهت ساخت برج باغات منجر به از میان رفتن بالغ بر 4000 هكتار باغ شد، اما با تدبیر شورای قبل و تصویب شورای عالی شهر‌سازی تلاش جدی برای ماندگاری باغات باقیمانده صورت گرفت، با این وجود هنوز تهران با كمبود روبه‌رو است. با این نگاه اختصاصی‌سازی بخشی از این معدود فضاهای سبز محلات به زنان و مادران و كودكان به بهانه امنیت و... به نظر نگرانی بیشتری بر شهر تحمیل می‌كند تا فرصت بهبود را!  محلاتی با بوستان‌هایی در حد 1000 -500 متر چگونه می‌توانند اختصاصی شوند و محله را از داشتن تنها مفر برای گردهمایی خانوادگی و بهره‌گیری از ظرفیت فضای سبز محلی محروم سازند؟! 

در این خصوص شاید برجسته‌ترین آثار این اقدام را بتوان در نكات زیر طرح كرد: /جداسازی شهروندان در دستور كار هیچ سازمان شهری قابل دفاع نیست. شهر متشكل از زنان و مردان است و دانستن حقوق فردی و اجتماعی زنان و مردان و باور‌پذیری آن از سوی تصمیم‌گیرندگان و ساكنان شهر در قالب اقدام فرهنگی و حقوقی الزامی جدی است ./ مادران و كودكان نیازمند امنیت شهری هستند و مدیران مربوطه مكلف به ایجاد این شرایط با تدوین قوانین و دستورالعمل‌های خاص برای بهره‌برداری از فضا‌های عمومی هستند و این مهم به معنی جداسازی نیست، بلكه قانونگذاری در جهت تامین امنیت و ارایه خدمات به آنهاست، اتاق‌های مادر و كودك در پارك‌های بزرگ مقیاس شهری برای تامین نیاز آنها الزامی است!/جدا كردن مادران و كودكان از فضاهای شهری منجر به نوعی شكاف در میان خانواده‌ها می‌شود. در شرایطی كه به دلایل مختلف اجتماعی با روندی نگران‌كننده نسبت به استحكام خانواده‌ها روبه‌رو هستیم، ارایه چنین طرح‌هایی بیش از آنكه آثار مطلوب داشته باشد منجر به بروز نگرانی می‌شود.جدا‌سازی والدین و انحصاربخشی از پارك‌ها به مادران و كودكان یعنی جدا كردن اعضای خانواده!/ ناتوانی در تامین حقوق زنان در مدیریت شهری به معنی فاصله‌اندازی و محدود‌سازی آنها نیست !/ خارج كردن بخشی از پارك از دسترس عموم به بهانه‌های گوناگون نظیر ایجاد بخش مادر و كودك تصرف غیرمتعارف فضای عمومی است !/مدیریت شهری در جهت ایجاد فضاهایی از این دست باید نسبت به ساخت این نوع مكان‌ها مبادرت كند نه آنكه فضاهای موجود را دیواركشی یا حصاركشی كند! /تفكر حصاركشی به بهانه‌های مختلف پیش از این نیز در مورد دانشگاه‌ها در اوایل انقلاب مطرح شده بود كه با مخالفت جدی امام راحل روبه‌رو شد. / نگاه جنسیتی به زنان در جامعه پیامدهای مثبتی ندارد، اجرای طرح‌های جداسازی خانواده‌ها از لحاظ روانی زن‌ها و شوهر‌ها را نیز از هم جدا می‌كند. از طرفی فضای تفریحات خانوادگی را نیز مخدوش می‌سازد. فراموش نكنیم كه جامعه متشكل از زنان و مردان است و با این نگرش فضاهای عمومی متعلق به همگان است نه جنسیتی خاص!/ وجود فضاهای اختصاصی برای زنان الزامی جدی است، اما این به معنی حذف فضاهای موجود از زنان نیست. تجربه پارك‌های بانوان می‌تواند با همت شهرداری و مدیریت شهری گسترش پیدا كند تا دغدغه برخی مادران و زنان را برطرف سازد ./ نكته جالب اینجاست كه تهران با فضاهای عمومی متناسب روبه‌رو نیست و شهر نیازمند فضاهای موجود است و نباید شهروندان را از فضاهای موجود محروم كرد !/تعبیه رویكردهایی مثل حصاركشی جنسیتی یا حتی حصاركشی فضایی پارك‌ها كه در گذشته رواج داشته امروزه در برخی مناطق مشاهده می‌شود و این به معنی بازگشت به نوع نگرش اختصاصی‌سازی فضاست كه در فضاهای شهری امروزه كارآمد نیست.

به عنوان نمونه رویكرد حصاركشی در پارك پدر و امثال آن بخشی از همان رویكرد اختصاصی‌سازی است كه شهر را با مشكل روبه‌رو می‌كند !/ در راستای نگرانی برای امنیت مادران و زنان شهر خوب است مدیریت شهری سند امنیت زنان در شهر را كه در دوره قبل شورا توسط مدیریت شهری تدارك دیده شده و از آن رونمایی شد را اجرایی كند و نسبت به رفع فضاهای بی‌دفاع شهری و نور‌پردازی محلات اقدام عاجل انجام دهد! / به كار‌گیری شیو‌ه‌هایی از این دست به معنی دشوار ساختن ارتباط شهروندان با فضاهای شهری است، بدون توجه به ریشه‌های بروز ناامنی برای زنان و كودكان و ناكارآمد‌سازی اقدامات مدیریت شهری در استفاده بهینه از فضاهای عمومی برای همه شهروندان است ./به نظر می‌رسد اگر مدیریت شهری نسبت به امر مناسب‌سازی برای تردد مادران و كودكان، سالمندان  تلاش كند و اقدامات پیشین در این خصوص را در دستور كار قرار دهد، بهتر می‌تواند نسبت به امنیت شهروندان در فضاهای شهری همراهی كند.آسیب‌های فیزیكی و روحی ناشی از مناسب‌سازی فضاهای شهری امروزه از دغدغه‌های جدی همه است و كم‌توجهی به آن به‌رغم تلاش‌های دوره گذشته مدیریت شهری با سكون همراه شده است ! در نهایت تجربه جداسازی‌ها منجر به ایجاد فاصله جدی میان شهروندان شده و نوعی خشونت پنهان را در جامعه رواج می‌دهد كه در بلندمدت قابل جبران نیست، نیمی از جامعه كه از این فضاها محروم می‌شوند همواره دارای نوعی خصومت درونی نسبت به گروهی دیگر كه از این فضاها اختصاصی استفاده می‌كنند، می‌شوند كه نگرانی آن در بخش‌هایی نظیر اتوبوس و مترو كه از این شیوه استفاده شده تجربه شده است .
از این‌رو به مدیریت شهری توصیه می‌شود در توسعه فضاهای عمومی شهر عزم جدی داشته باشند و نسبت به ادامه تملك باغات در محلات مختلف تسریع كنند و در مناسب‌سازی، ایمن‌سازی و امن‌سازی فضاهای شهری برای زنان همت بگمارند.

زهرا نژادبهرام