دنیای قلم -«اینجا اومدی یعنی تو اول باید شروع کنی کلاس بیان بری، لهجه‌ات فراموش بشه، بتونی حرف بزنی، باید کتاب بخونی، باید ادبیات بدونی، باید شعر بدونی. این شکلی نیست...». در روزهای گذشته به این صحبت‌های ژاله صامتی در برنامه «عصر جدید» که در ایام عید از شبکه۳ سیما پخش شد، به اندازه کافی واکنش نشان داده شده است.
بروزنامه همشهری در ادامه نوشت: خیلی‌ها از نادرستی این حرف‌های صامتی نوشتند و بر او خرده گرفتند که لهجه بخشی از هویت شخص است و محو و امحای این هویت به از دست رفتن پاره‌ای از تلقی و درک و دریافت شخص از خودش و محیطی که در آن پرورش یافته منجر می‌شود. اغلب انتقادها از صامتی بر توهین او به قومیت‌ها و لهجه‌های محلی انگشت گذاشتند یا تبختر و تحکم او در برخورد با شرکت‌کننده‌ای شهرستانی را برجسته کردند. اما کمتر به این موضوع پرداخته شد که آیا صامتی صلاحیت داوری در یک برنامه تلویزیونی استعدادیابی را دارد یا خیر. اصولا کسانی که در قامت داور در برنامه‌های استعدادیابی حاضر می‌شوند باید دارای چه ویژگی‌هایی باشند؟ آیا شهرت و محبوبیت از کسی داور و استعدادیاب خوب می‌سازد؟ داوران برنامه‌های استعدادیابی باید چه مواردی را رعایت کنند تا هم قضاوت بهتری داشته باشند و هم اجرایی جذاب و منطبق با استانداردهای برنامه‌سازی ارائه دهند؟
پیش از هر چیز باید اذعان کرد که نه‌تنها کیفیت برنامه استعدادیابی «عصر جدید» بلکه مهارت و تبحر شرکت‌کنندگان آن نیز با نمونه‌های فرنگی فاصله زیادی دارد. خُبرگی، استعداد، تسلط و قدرت نمایشگری برخی از شرکت‌کنندگان برنامه‌های استعدادیابی خارجی متحیرکننده و کیفیت کارشان تحسین‌برانگیز است. همه شرکت‌کنندگان برنامه‌های فرنگی آماتور نیستند؛ برخی از آنها برای سالیان دراز در کار و رشته خود تجربه‌اندوزی کرده‌اند و وقتی روی صحنه و در مقابل داوران سختگیری همچون سایمون کاوِل (داور برنامه‌های استعدادیابی «ایکس فکتورِ» آمریکا و بریتانیا، «بریتانیاز گات تلنت»، «امریکن آیدل» و «آمریکاز گات تلنت») قرار می‌گیرند، از اعتماد به نفس لازم برای ارائه بی‌کم‌وکاست مهارت و استعداد خود برخوردارند. اما شرکت‌کنندگان برنامه «عصر جدید» عموما بی‌تجربه‌اند و نخستین گام‌هایشان را در این برنامه برمی‌دارند. برای نمونه، جوانی که همراه دوستانش از لوله‌های فاضلاب و چند دبه به‌عنوان آلات موسیقی استفاده می‌کرد، به‌گفته خودش حتی اعضای گروهش فرصت کافی برای هماهنگ شدن با همدیگر را نداشتند. خب، چه اصراری است کاری که در مرحله آزمون و خطاست و هنوز به آن حد از پختگی و جذابیت نرسیده که به اجرای عمومی درآید، در برنامه شرکت داده شود؟ این مسئله در مورد تعدادی زیادی از شرکت‌کنندگان «عصر جدید» صدق می‌کند. به‌نظر می‌رسد یکی از دلایل این نقص عمده، تربیت و تولید گلخانه‌ای این استعدادها باشد. شرکت‌کنندگان «عصر جدید» برای این برنامه تربیت می‌شوند و توسط مربیان بخش‌های مختلف برنامه مقداری آموزش می‌بینند. این شیوه تربیت استعدادها بی‌شباهت به آموزش دانش‌آموزان المپیادی نیست که سال‌هاست در نظام آموزشی ما رایج است. برخی از دانش‌آموزان المپیادی، با شرکت در کلاس‌های خصوصی و صرف هزینه‌های فراوان، مهارت لازم برای تست‌زنی را پیدا می‌کنند، بی‌آنکه واقعا مهارت و استعدادی در درک موضوعات داشته باشند بنابراین نخستین گام در ساخت یک برنامه جذاب استعدادیابی، داشتن استعدادهای واقعی است.
یکی دیگر از عناصر اصلی جذاب شدن برنامه‌های استعدادیابی، انتخاب داوران همدلی‌برانگیز و کاربلد است. تا پیش از «عصر جدید» برنامه‌های استعدادیابی در زمینه فوتبال، موسیقی و... در تلویزیون ساخته شده بود، اما هیچ‌کدام از آنها مثل «عصر جدید» روی تبلیغ داوران خود سرمایه‌گذاری نکرده بودند. «عصر جدید» و احسان علیخانی ـ به‌عنوان تهیه‌کننده این برنامه ـ اهمیت تبلیغ و برجسته کردن نام داوران را دریافته و چه در این فصل و چه در ۲فصل قبلی حسابی روی نام و شهرت داوران مانور داده‌اند. اما گویا آنچه به آن توجه کافی نشده، این است که خود این داوران هم نیاز به آموزش دارند که در مقام داور یک برنامه استعدادیابی باید چه کنند و چه نکنند. اصولی برای رفتار داوران با شرکت‌کنندگان وجود دارد که رعایت آنها در افزایش کیفیت برنامه مؤثر است. این اصول را می‌توان چنین خلاصه کرد: داوران باید با شرکت‌کنندگان همچون هنرمندان رفتار کنند. داوران باید به دقت اجرای روی صحنه را ببینند و به آن گوش دهند. داوران باید در جای خودشان بمانند و به هر بهانه‌ای از جایشان بلند نشوند. داوران باید درصورتی که احساس می‌کنند، شرکت‌کننده‌ای ظرفیت بیشتری دارد، از او بخواهند که استعدادش را عرضه کند. داوران باید منصف باشند. داوران باید تمام اجرا را درنظر بگیرند. داوران باید به‌دنبال خلاقیت و اصالت باشند. داوران باید نحوه ارتباط میان شرکت‌کننده و تماشاگران را درنظر بگیرند. داوران باید پذیرای تجارب نو باشند. داوران نباید تبعیض قائل شوند. داوران نباید در چهره و رفتارشان اثری از نارضایتی نشان دهند که باعث تضعیف روحیه شرکت‌کننده حین اجرا شود. داوران نباید حین اجرای شرکت‌کننده با همدیگر پچ‌پچ کنند.
تقریبا از تمام داوران «عصر جدید» رفتارهایی سر می‌زند که مغایر این اصول است. برای نمونه، امین حیایی به هر بهانه‌ای از جایش بلند می‌شود تا آمادگی بدنی‌اش را به رخ بکشد یا گاه به‌نظر می‌رسد که داوران به‌صورت مصنوعی نگران سلامت شرکت‌کننده‌ای هستند و به جای اینکه او را به اجرای بهتر و بیشتر ترغیب کنند، از شرکت‌کننده می‌خواهند که به اجرایش خاتمه دهد. طبیعی است که وقتی داوران نمی‌دانند چگونه باید رفتار کنند، صحبت‌ها و قضاوت‌های نسنجیده در برابر اجراهای خام داشته باشند. شاید اگر داوران «عصر جدید» هم مربی داشتند، ژاله صامتی به آن جوان شهرستانی آن حرف‌ها را نمی‌زد یا کارن همایونفر در برابر استندآپ کمدین شرکت‌کننده افغانستانی جبهه نمی‌گرفت.