دنیای قلم -دریاچه مهارلو در حدود ۱۸ کیلومتری جنوب شرقی شیراز در ارتفاع ۱۵۶۰ متری از سطح دریا قرار دارد و به واسطه همجواری با کلانشهر شیراز، یکی از مناطق گردشگری و تفرجگاهی محسوب می شود. دریاچه مَهارلو (نام های دیگر:مهلو، مهلویه و ماهلویه، نام قدیمی:جنکال، یا دریاچه نمک) واقع در شهرستان سروستان، از دریاچه های استان فارس ایران است.
نام این دریاچه، برگرفته از نام روستای مهارلو از توابع شهرستان سروستان است که در مجاورت آن قرار گرفته است و این روستا در بخش ساحلی دریاچه واقع است.
این دریاچه با ابعاد ۱۰×۶ در ۲۳ کیلومتری و وسعت ۲۵ هزار هکتاری جنوب شرقی شهر شیراز و در باختر دریاچه بختگان قرار گرفته است. دریاچه مهارلو خاوری ترین بخش جلگه شیراز است. مهارلو دارای آبی بسیار شور است و در فصل های خشکی یکی از کانسارهای بزرگ نمک ایران به شمار می آید. فرآوری نمک از این دریاچه توسط مجتمع استحصال نمک وابسته به پتروشیمی شیراز انجام می شود. دو رودخانه فصلی «سلطان آباد» و رودخانه خشک دریاچه مهارلو را تغذیه می کنند. آب چند چشمه نیز عمدتاً از قسمت های غربی و شمالی وارد این دریاچه می شوند. مهمترین گونه پرنده این دریاچه فلامینگو است. تنجه، اردک سرسبز، مرغابی، آبچلیک، چوکا و آنقوت به عنوان دیگر پرندگان دریاچه مهارلو هستند. از این دریاچه برای تهیه نمک صنایع استان فارس هم استفاده می شود.
بیشتر بخوانید: با جاذبه‌های گردشگری تبریز آشنا شوید
در سال ۱۳۸۵ خ. با تصویب هیئت وزیران، دریاچه مهارلو به عنوان یکی از ۷ منطقه نمونه گردشگری ایران برگزیده شده است. مهارلو، محمودآباد، بکت، برمشور، قنبری، دوبنه (شیراز)، انجیره و اعلاالدوله از روستاهای گردشگری پیرامون این دریاچه هستند. از کوه های مشرف به دریاچه می توان به کوه قلعه گریخته، کوه شرقی و کوه شمالی اشاره کرد. طی دوره ای در سال ۱۳۸۵ خ. پرواز بالگردها بر فراز این دریاچه ممنوع شد.
این تالاب عمدتاٌ دارای آب شور است که توسط سه رودخانه " نوبه ای خشک" ، " حمزه" و " سروستان" و همچنین روان آب های کوه های مجاور تامین می شود. به علاوه چشمه های بزرگ و دائمی دریاچه نظیر " بارمیشور " و " آب پروران " از منابع تامین کننده آب تالاب مهارلو هستند که به ترتیب در منتهی الیه شمال غربی و در حاشیه شمالی آن واقع اند. یکی از شگفتی های تالاب مهارلو آن است که به دلیل وجود چشمه های متعدد آب شیرین در حاشیه شمالی و شمال غربی و نیز به دلیل شرایط اقلیمی خشک و در نتیجه رژیم بارندگی متاثر از دور های بدون باران ، کم باران و بارندگی های شدید و موردی ، ریز تالاب های آب شیرین و لب شور متعددی رخ نمون دارند که بسته به میزان بارندگی ماهانه و سالانه ، مساحت آنها متغیر است و در برخی از آنها به ۱۵۰ هکتار نظیر "تالاب بارمیشور" و ۲۵۰ هکتار نظیر "تالاب آب پروران" نیز می رسد.
وجود پدیده کشند قرمز در این دریاچه باعث نگرانی برخی از کارشناسان مربوطه شده است. این پدیده می تواند حیات دریاچه را به خطر بیندازد. گفته می شود کشندهای قرمز جلبکهایی هستند که نسبت به شوری مقاوم هستند و زمانیکه شوری آب بالا رود رشد این گونه ها نیز افزایش می یابد که برای آبزیان یک خطر بالقوه به شمار می رود. این کشندهای قرمز در مناطق جنوبی تالاب دیده شده که حدود یک تا دو کیلومتر از دریاچه مهارلو را در بر گرفته است.
ورود فاضلاب به دریاچه شرایط را برای ایجاد یکسری جلبک به وجود می آورد زیرا در فاضلاب شهری فسفر و ازت زیاد است و ایجاد این گونه جلبکها نیز برای دریاچه زیان آور است. جلبکهای ناشی از ورود فاضلاب تعادل زیستگاه، میزان اکسیژن و همچنین مواد غذایی را به هم می زند که برای آبزیان مخرب است. دریاچه ایی که با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته... دریاچه مهارلو سال گذشته را با کمترین میزان بارش ها سپری کرد تا نشان دهد می خواهد زنده بماند، تالابی که حالا ۴۰ درصد آب گیری شده است.طی سال های گذشته که کم آبی و خشکسالی اغلب دریاچه های فارس را خشک کرده بود، مهارلو به واسطه ورود فاضلاب شیراز کمی آب داشت که آن هم تابستان سال گذشته خشک شد و از این دریاچه که تفرجگاه مردم شیراز نیز به حساب می آمد فقط پهنه ای نمکی و باتلاقی برجای گذاشته بود.اما زمستان سال گذشته وضعیت کمی تغییر کرد و به واسطه بارش هایی هرچند اندک که در شیراز و استان فارس رخ داد، مهارلو جان دوباره گرفت و بخش های قابل توجهی از آن دوباره آب دار شد. با وجود اینکه سال گذشته بارش های خوبی در این استان شاهد نبودیم اما این دریاچه همچنان آب دارد.دریاچه مهارلو طی این چند سال که به دلیل خشکسالی تمام دریاچه های استان خشک شده بودند، به خاطر ورود فاضلاب شهر شیراز همواره آب دار بوده و فقط در فصل تابستان عمق آن کم می شود.در حال حاضر نیز این دریاچه بین ۴۰ تا ۵۰ درصد آب دارد و عمق آب در برخی قسمتهای این دریاچه نسبت به گذشته بهتر است.وضعیت دریاچه مهارلو نسبت به دیگر دریاچه های استان مطلوب است و نگرانی آنچنانی از بابت مهارلو وجود ندارد.کم شدن سطح آب کمک می کند که شرایط برای رشد یک جلبک یا همان کشند قرمز در دریاچه ها مهیا شود، از این رو به دلیل کاهش آب، شاهد قرمز شدن دریاچه مهارلو هستیم.یکی از موضوعات مهم در قرمز شدن دریاچه مهارلو بالا بودن شوری آب است که شرایط را برای به وجود آمدن نوعی جلبک در این دریاچه مهیا می کند.در فصل بهار کشند قرمز در دریاچه مهارلو رشد می کند، ازاین رو طی چند سال گذشته با توجه به شوری بالای آب در فصل بهار این دریاچه تغییر رنگ داده و قرمز می شود. وجود این جلبک در دریاچه مهارلو خطری متوجه آن نمی کند زیرا این جلبک خوراک آرتیمیاست و خود آرتیمیا خوراک پرندگان است.کشند قرمز هنگامی که تراکم جلبک ها در سطح آب بالا رود به صورت لایه ای قرار می گیرند که مانع از تبادل هوا با آب و در نهایت کاهش اکسیژن می شود که در این شرایط سم هایی تولید می کند.آرتمیا نقش بسیار مهمی در از بین بردن برخی ناخالصی های نمک و املاح آب و همچنین توجیه اقتصادی زیادی دارد.این دریاچه طی چند سال گذشته همیشه حتی به اندازه یک لکه نیز آب دار بوده و هیچ وقت به طور کامل خشک نشده است.آبدار بودن دریاچه مهارلو ناشی از ورود فاضلاب شهر شیراز به آن است.
منبع: ایسکانیوز