دنیای قلم -اولین بیماری منجر به مرگ در نوجوانان در جهان ایدز است و این میزان رایج بودن عفونت‌های آمیزشی در این سن را نشان می‌دهد و موضوع پیشگیری با توجه به این میزان شیوع بسیار اهمیت دارد.
دکترمهتا سنگستانی؛ مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در گفت‌وگویی به نقش تغییرات جسمی، عاطفی، ذهنی و تکاملی در تمایل نوجوانان به خطرپذیری اشاره کرد و گفت: در دوره «گذار» به علت ورود از کودکی به بزرگسالی، علاوه بر تغییرات فیزیولوژیک و جسمی، افراد با مجموعه‌ای از وقایع و نقش پذیری‌ها همراه هستند که آنها را مستعد خطرپذیری می‌کند. آمار، گویای بالا بودن میزان خطر در دوره نوجوانی است بنابراین رفتارهای مخاطره آمیز، سلامت این گروه را تهدید می‌کند. در بیشتر موارد نوجوانان با علم به خطرناک بودن رفتار، ترجیح می دهند هیجان مواجهه با آن را تجربه کنند تا در جمع دوستان و همسالان حرفی برای گفتن داشته باشند.
این خطرپذیری اگر در کنار بی‌توجهی خانواده، حضور در محیط‌های پرتنش و عدم آموزش صحیح قرار گیرد نوجوان را به سمت استعمال مواد مخدر، نوشیدن الکل، روابط جنسی نامطمئن و نامشروع در سنین قبل از ۱۸ سالگی سوق می‌دهد. آقامحمدی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام هم مرداد سال جاری در یک نشست خبری به این موضوع اشاره کرده و می‌گوید: ورود مواد صنعتی جدید گروه‌های جدید سنی نوجوانان هم مستعد اعتیاد شده‌اند و به همین جهت آموزش عمومی و همگانی با استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای در کشور از جمله راهکارهای جدی در جلوگیری از افزایش اعتیاد به خصوص در نسل‌های جدیدتر است. اعتیاد را مهمترین و اساسی‌ترین آسیب اجتماعی در محلات و مناطق حاشیه نشین کشور و از جمله آسیب‌هایی است که زمینه ساز بروز سایر آسیب‌ها نظیر طلاق و خشونت خانوادگی را در محلات کشور می‌شود.
تمایل به رفتارهای پرخطر جنسی در نوجوانان تبعات دیگری هم دارد که یکی از آنها افزایش بیماری‌های آمیزشی در این گروه سنی است. دکتر وحید جهانمیری که سال‌ها در حوزه بیماری‌های آمیزشی فعالیت داشته در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز در خصوص شیوع این دست از بیماری‌ها در نوجوانان گفت: مسئله آسیب‌های اجتماعی در نوجوانان دغدغه‌ای جهانی است و کشورهای مختلف برنامه‌هایی را تدارک می‌بینند تا درگیری نوجوانان خود با مواد مخدر و الکل را کاهش دهند، زیرا اگر این اتفاق نیفتد ورود این نوجوانان به رفتارهای پرخطر جنسی هم افزایش پیدا می‌کند. ناآگاهی و رفتارهای هیجانی که در این سن وجود دارد، موضوع را پیچیده‌تر از بزرگسالی می‌کند. هم‌اکنون، اولین بیماری منجر به مرگ در نوجوانان در جهان ایدز است و این میزان رایج بودن عفونت‌های آمیزشی در این سن را نشان می‌دهد و موضوع پیشگیری با توجه به این میزان شیوع بسیار اهمیت دارد.
او ادامه داد: این موضوع ابعاد مختلفی دارد و فقط این نیست که ما آگاهی فرزندانمان را در مورد اچ آی وی افزایش دهیم و توقع داشته باشیم که مشکل حل شود، اگر می‌خواهیم که کاری اساسی انجام دهیم، باید مهارت‌های زندگی را به درستی به نوجوانان آموزش دهیم و از طرفی اوقات فراغت بچه‌ها را به بهترین نحو پر کنیم و البته نمی‌توان لباسی طراحی کرد که تن همه نوجوانان برود، بلکه باید برای هر کدام از آنها الگوی متناسب با ویژگی‌های شخصیتشان داشت تا به نتیجه مطلوب برسیم. گاهی برنامه‌های فرمایشی طراحی می‌شوند که فایده‌ای ندارند، بلکه باید توجه کنیم که نوجوان امروز چه چیزی را دوست دارد و ما کمکش کنیم تا به علایقش نزدیک شود که به این موضوع "فعالیت‌های جایگزین" می‌گویند که فرد را از تمایل به انجام رفتارهای پرخطر دور می‌کند.
جهانمیری با اشاره به نحوه آموزش مهارت‌های زندگی به نوجوانان توضیح داد: آموزش مهارت‌های زندگی هم نباید صرفا به شکل تئوری باشد بلکه باید آنها را در عمل و به شکلی خلاق مثلا با استفاده از تکنیک ایفای نقش، به فرزندمان آموزش دهیم. یادگرفتن مهارت "قاطعیت" و "نه گفتن" از میان این مهارت‌ها، بسیار اهمیت دارد، چراکه مهمترین دلایل گرایش نوجوانان به رفتارهای پرخطر فشار همسالان است. این موضوع ابعاد مختلفی دارد اما متاسفانه در جامعه ما مورد توجه قرار نگرفته است. ارگان‌هایی مانند وزارت ورزش و جوانان، فرهنگ و ارشاد، بهداشت، آموزش و پرورش و همچنین شهرداری‌ها، باید نسبت به این موضوع توجه جدی داشته باشند چراکه سن رفتارهای پرخطر کاهش یافته ومصرف مواد محرک هم بیشتر شده است.
او اضافه کرد: بسیاری از نوجوان‌ها تصور می‌کنند که مصرف مواد محرک در همه جای دنیا آزاد است و فقط کشور ما آن را ممنوع کرده، درحالی که اصلا این موضوع صحت ندارد. مثلا کشوری مثل ایسلند سال‌های برای کاهش مصرف این مواد در بین نوجوانان و جوانان برنامه‌ریزی کرده و با همکاری‌های بین بخشی و برنامه‌ای جامع و طولانی‌مدت بسیار موفق بوده است اما متاسفانه در کشور ما مصرف ماده مخدر گل و حشیش افزایش یافته و این افراد در قدم‌های بعدی سراغ مواد خطرناک‌تری نظیر مت آمفتامین یا شیشه می‌روند.
او در پاسخ به این سوال که کدام عوامل اجتماعی در بروز رفتارهای پرخطر میان نوجوانان تاثیرگذار است، بیان کرد: نوجوانانی که درخانواده خود فرد درگیر با اعتیاد دارند و نوجوان‌های بدسرپرست بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار دارند. علاوه بر این جغرافیای زندگی و دردسترس بودن مواد هم در گرایش نوجوان به استفاده از آنها تاثیرگذار است؛ البته همه این‌ها نباید منجر به غفلت از نوجوانانی شود که در خانواده‌های به ظاهر عادی‌تر زندگی می‌کنند؛ شاهد بودیم که نوجوانان بسیاری که درگیر رفتارهای پرخطر هستند از خانواده‌هایی بودند که والدین اصلا انتظار نداشتند که فرزندشان مرتکب خطا شود.
جهانمیری در تشریح میزان گستردگی شیوع بیماری‌های آمیزشی در جهان گفت: بیماری‌های آمیزشی در دنیا بسیار رایج هستند به طوری که فقط ویروس اچ پی وی در زنان سالیانه نیم میلیارد زن را درگیر می‌کند. در بین باکتری‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت‌های آمیزشی شوند هم کلامدیا و عامل سوزاک بیشتر از همه رایج است و بعد از این‌ها بیماری سیفلیس را داریم که امروزه شیوع کمتری دارد.
او افزود: از بین عفونت‌های آمیزشی، مهمترین آنها اچ آی وی یا ویروس نقص ایمنی انسانی است که اگر تشخیص داده شده و درمان شود فرد می‌تواند به زندگی طبیعی خود ادامه دهد و جلوی انتشار بیماری هم گرفته می‌شود اما اگر تشخیص داده نشود، فرد اچ آی وی مثبت در طول دوران بی‌علامت خود می‌تواند ویروس را به دیگران منتقل کند و خود هم وارد مرحله ایدز می‌شود که در این مرحله سیستم ایمنی، ضعیف می‌شود و بدن ما به مثابه یک کشور بی‌دفاع، مستعد ابتلا به انواع عفونت‌های فرصت طلب و برخی سرطان‌ها می‌شود. مجموعا در ایران شیوع عفونت‌های آمیزشی رو به افزایش است اما آمار دقیقی در این میان وجود ندارد؛ البته در مورد اچ آی وی تخمین زده می‌شود که 60 هزار نفر مبتلا وجود دارد اما بخش ناشناخته مبتلایان می‌توانند به گسترش عفونت در جامعه دامن بزنند.
دکتر جهانمیری در ادامه به معضل مراجعه دیرهنگام نوجوانان مبتلا به پزشک اشاره کرد و گفت: مراجعه زودهنگام در مورد ابتلا به بیماری‌های آمیزشی بسیار اهمیت دارد. متاسفانه امروزه بعضاً، شرم و حیا برای انجام رفتارهای پرخطر وجود ندارد، اما افراد در مورد صحبت کردن از عوارض آن و مراجعه به پزشک، شرم می‌کنند. نوجوانانی که مبتلا می‌شوند به واسطه شرم از بیان عوارض، یا خوددرمانی می‌کنند یا با مراجعه به افراد اشتباه، به سمت استفاده از راهکارهای نادرست می‌روند. این کار عواقب مختلفی دارد؛ مثلا اگر سوزاک قبلا به راحتی با تک دوز آنتی بیوتیک درمان می‌شد، امروز به دلیل مراجعه دیرهنگام مقاومت شدید آنتی‌بیوتیکی در افراد دیده می‌شود و درمان‌های طولانی هم پاسخگو نیست.
او تاکید کرد: ضمنا باید بدانیم که ابتلا به هر یک از عفونت‌های آمیزشی، خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی را نیز از طریق رابطه جنسی تا چندین برابر، بیشتر می‌کند و از همه مبتلایان به عفونت‌های آمیزشی بخواهیم که برای انجام آزمایش اچ‌آی‌وی به مراکز مشاوره بیماری.های رفتاری مراجعه کنند.
تربیت درست در زمان نوجوانی بسیار اهمیت دارد چراکه اگر نوجوان ما امروز آسیب ببیند اثر آن را در آینده جامعه و بروز معضلات اجتماعی متعدد خواهیم دید پس برای حل معضل رفتارهای پرخطر در نوجوانان باید نهادهای اجتماعی و فرهنگی دست در دست هم دهند و از آموزش‌های تئوری فاصله بگیرند و با کمک کارشناسان خبره در این حوزه در قدم اول دنیای نوجوان امروزی را بشتاسند و بعد با شیوه مورد علاقه او برای حل مشکلاتش قدم بردارند. ایدز و بیماری‌های آمیزشی با انتشار پوستر و برگزاری همایش کاهش پیدا نمی‌کنند کماینکه در این سال‌ها شاهد بی‌نتیجه بودن روش‌های این چنینی بودیم پس برای حل معضل باید کاری عملیاتی و کارشناسی شده کرد تا جامعه‌ای سالم داشته باشیم.
منبع: ایسکانیوز