مساله‌ای كه شناخته نشد
چرا اهداف قانون جوانی جمعیت و فرزندآوری محقق نشده است؟
دنیای قلم - عباس عبدی: یكی از مسائل و مشكلات مهم مدیریتی در ایران اصرار به ادامه مسیر خطا است. گویی كه سیاست‌ها امور مقدسی هستند كه باید تا پایان آنها را ادامه داد. یكی از این موارد موضوع فرزندآوری و مساله جمعیت است. زاد و ولد در ایران در اوایل دهه ۱۳۶۰ به نحو نامتعارفی افزایش یافت ولی سپس روند كاهشی را طی كرد. در سال ۱۳۶۵، تعداد متولدین به اوج خود یعنی 26/2 میلیون رسید، در حالی كه جمعیت كشور كمتر از ۵۰ میلیون نفر بود. به ازای هر هزار نفر جمعیت در هر سال حدود ۴۶ نوزاد متولد می‌شد.
این روند تا سال ۱۳۷۹ كاهشی بود، به‌طوری كه در این سال095/1 میلیون نوزاد متولد شد كه به‌طور متوسط ۱۷ نوزاد به ازای هر هزار نفر جمعیت در سال بود. از سال ۱۳۸۱ دوباره روند افزایشی آغاز شد و این تا سال ۱۳۹۴ ادامه یافت كه به57/1 میلیون نوزاد رسید كه حدود ۲۰ نوزاد به ازای هر هزار نفر جمعیت است. از این سال به بعد به ویژه از سال ۱۳۹۷ كه وضعیت اقتصادی خراب شد، تعداد زاد و ولد كاهش بی‌سابقه‌ای را تجربه كرد و در پایان سال ۱۴۰۰ به رقم 116/1 میلیون نفر رسید كه ۱۳ نوزاد به ازای هر هزار نفر جمعیت است. این فرآیند در ازدواج هم كمابیش دیده می‌شود و طی یك دهه از ۸۷۵ هزار ازدواج در سال ۱۳۹۰ به ۵۷۱ هزار ازدواج در سال ۱۴۰۰ رسیده است كه ۳۵ درصد كاهش تعداد ازدواج را شاهدیم.
البته ماجرای ازدواج با فرزندآوری قدری متفاوت است كه فعلا به آن نمی‌پردازم. برای جلوگیری از این وضعیت آخرین اقدام مجلس نواصولگرا، تصویب قانونی از طریق اصل ۸۵ بود كه در صحن مجلس مطرح نشد، در نتیجه دور از چشم مردم قانونی را برای خصوصی‌ترین انتخاب و رفتارهای مردم تصویب نمودند و با آمدن دولت جدید، موتور سیاست افزایش فرزندآوری را روشن كردند ولی چون دركی صحیح از ماجرا ندارند، جز اتلاف منابع مالی نتیجه دیگری عاید آنان نشده است. اكنون ببینیم كه با تصویب ۱۲ هزار میلیارد تومان در بودجه سال ۱۴۰۰ چه دستاوردی داشتند.
ملاحظه می‌شود كه نه تنها متولدین ۶ ماه اول سال ۱۴۰۱ نسبت به سال پیش از آن اضافه نشده است كه كمتر هم شده است، حدود5/3 درصد زاد و ولد كمتر شده است، در حالی كه در سال ۱۴۰۰ نسبت به ۱۳۹۹ اندكی افزایش داشته است.
این نشان می‌دهد كه با تزریق این پول‌ها نمی‌توان مشكل زاد و ولد را حل كرد. جالب این است كه این سیاست در روستاها هم اثرگذاری لازم را نداشته است.
این رویكرد در جامعه ایران پاسخ نمی‌دهد، تنها راه برای افزایش فرزندآوری رفع موانع اقتصادی آن و بهبود شرایط اقتصادی امید به آینده است. هنگامی كه دهه ۱۳۹۰ با افول اقتصاد مواجه شدیم، باید منتظر این وضعیت می‌بودیم.
بسیار روشن است كه به‌رغم افزایش اندك در تعداد ازدواج‌ها در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ تعداد آنها در شش‌ماه اول ۱۴۰۱ در مقایسه با مدت مشابه سال پیش حدود ۱۴ درصد كمتر شده است، یعنی این مشوق‌های اقتصادی مساله را حل نكرده است و احتمالا تا پایان سال این روند كاهشی ادامه خواهد یافت.
روشن است كه اهداف قانون جوانی جمعیت و فرزندآوری محقق نشده است، زیرا هیچ ربطی به واقعیت فرزندآوری نداشته است و در ادامه نیز وضعیت بدتر خواهد شد. تنها راه بهبود وضع اقتصادی و ایجاد شرایط اجتماعی مناسب برای تشكیل خانواده مطابق معیارهای جوانان است.