اثر تغییرات اقلیمی بر ایران
اثرات تغییر اقلیم بر ایران چیست اینجا را بخوانید
دنیای قلم -در آخر فروردین 1401 رییس مركز ملی خشكسالی سازمان هواشناسی از آغاز مهاجرت ساكنان جنوب و جنوب‌شرق و كویر مركزی ایران به‌دلیل تغییر اقلیم خبرداد. ایران به دلیل قرار گرفتن در عرض‌های میانی، در فصول مختلف سال تحت اثر پادسیكلون‌ها یا جبهه هوای مسدود قرار می‌گیرد. پاد سیكلون یك پدیده آب و هوایی است كه به عنوان گردش باد در مقیاس بزرگ در اطراف یك منطقه مركزی با فشار اتمسفر بالا، در جهت عقربه‌های ساعت در نیمكره شمالی و در خلاف جهت عقربه‌های ساعت در نیمكره جنوبی تعریف می‌شود.
پادسیكلون‌ها مراكز پرفشاری است كه حركت هوا در آنها از بالا به پایین و از مركز به اطراف است. در تابستان، پادسیكلون‌ها هوای خشك و گرم را به ارمغان می‌آورند. در زمستان، آسمان صاف ممكن است شب‌های سرد و یخبندان را به همراه داشته باشد. مناطق كوهستانی غرب ایران (محدوده رشته كوه‌های زاگرس) تحت اثر توفان‌های مدیترانه‌ای و حاشیه‌های جنوب شرقی ایران تحت اثر پدیده‌های جوی موسمی قرار دارند. همچنین، نوسانات ال‌نینو- جنوبی مسوول تشدید سیل‌های اسفند- فروردین در مقایسه با شرایط عادی است. وقتی یك جبهه سرد به یك جبهه گرم می‌رسد و از آن جلو می‌زند یك جبهه مسدود متولد می‌شود. وقتی هوای سرد به زیر هوای گرم فشار می‌آورد، هوای گرم را از زمین بالا می‌برد و آن را پنهان یا مسدود می‌كند. انسداد باعث تغییر الگوهای اقلیمی می‌شود كه منجر به سیل، خشكسالی، دمای غیرمعمول و سایر تغییرات شدید آب و هوایی می‌شود. اقلیم آینده در ایران با تصویری از دوره‌های مرطوب و خشك شدیدتر، دوره‌های طولانی‌تر دمای بسیار گرم و فراوانی سیل‌ها در سراسر كشور شكل می‌گیرد. با تركیب این رویدادها، به ویژه در منطقه اقلیم بیابانی، ممكن است زندگی غیرممكن شود. ایران با مشكلات بی‌سابقه‌ای مرتبط با اقلیم از جمله خشك شدن دریاچه‌ها و رودخانه‌ها، توفان‌های گرد و غبار، دمای بی‌سابقه، خشكسالی و سیل مواجه است. در دوره بیست و پنج ساله پیش رو ایران احتمالاً دوره‌های طولانی‌تری از بیشینه دمای شدید را در قسمت جنوبی كشور تجربه خواهد كرد.
تقاضای جهان برای آب در چند دهه آینده افزایش خواهد یافت. رشد سریع جمعیت باعث افزایش مصرف مردم خواهد شد. تعداد بیشتری از مردم به شهرها نقل مكان خواهند كرد و منابع را تحت فشار بیشتر قرار خواهند داد. اقدام طبقه متوسط جدید با آگاهی و به روز، برای نوآوری برای تولید برپایه دانش نوین مواد غذایی با مصرف آب كمتر ضروری است. تغییرات اقلیمی برخی از مناطق را خشك‌تر و برخی دیگر را مرطوب‌تر می‌كند. با افزایش شدید بارش در برخی از مناطق، جوامع آسیب‌پذیر با تهدیدات بیشتری ناشی از خشكسالی و سیل مواجه هستند. موسسه جهانی منابع wri در سال 2015 نتیجه تحقیق جالبی را در این مورد منتشر كرد.
این موسسه با استفاده از مجموعه‌ای از مدل‌های اقلیمی و سناریوهای اقتصادی- اجتماعی، تنش آبی آینده را – به عنوان معیاری برای رقابت و كاهش آب‌های سطحی - در 167 كشور تا سال‌های 2020، 2030 و 2040 رتبه‌بندی و رتبه‌بندی كرد. در این رده‌بندی ایران در رتبه 13 از 33 كشوری كه احتمالاً در سال 2040 با بیشترین تنش آبی مواجه هستند، قرار دارد. 14 كشور از این فهرست 33 تایی خاورمیانه‌ای هستند و 9 كشور با بیشترین تنش آبی همگی خاورمیانه‌ای هستند: بحرین، كویت، فلسطین، قطر، امارات متحده عربی، فلسطین اشغالی، عربستان سعودی، عمان و لبنان. این كشورها در حال حاضر كمترین امنیت آب در جهان را دارند، به‌شدت از آب‌های زیرزمینی و آب شیرین‌شده دریا استفاده می‌كنند و برای آینده قابل پیش‌بینی با چالش‌های استثنایی مرتبط با آب مواجه خواهند بود. پایش جنگ‌های منطقه‌ای و آشفتگی سیاسی، در منطقه، بروز و رشد داعش و القاعده – به موقعیت عربستان سعودی به عنوان زادگاه تفكرات سلفی توجه كنید - نشان می‌دهد كه با منطقه بیشترین بحران آب در جهان انطباق دارد. عراق در رتبه 21 و سوریه در جایگاه 25 از فهرست 33 كشور مزبور است. خشكسالی و كمبود آب در سوریه به ناآرامی‌هایی انجامید كه به جنگ داخلی این كشور در سال 2011 دامن زد. كاهش منابع آب و سوءمدیریت مزمن، 1.5 میلیون نفر - عمدتاً كشاورز و دامدار- را مجبور كرد كه بدون معیشت زمین خود را ترك كنند، به مناطق شهری نقل مكان كنند و بی‌ثباتی عمومی را در سوریه تشدید كنند.
این مشكل به كشورهای دیگر هم كشیده شده است. آب یكی از ابعاد مهم درگیری چند دهه‌ای در فلسطین اشغالی و از نمادهای سلطه‌طلبی رژیم غاصب صهیونیستی است. در ایران برای دهه‌های پیش رو، در دوره‌های طولانی‌تر خشكی (برای بیش از 120 روز) بارش كمتر از 2 میلی متر، برای دمای بیشینه بالای 30 درجه سانتی‌گراد و همچنین دوره محدود مرطوب (برای كمتر از3 روز) بارندگی كل بیش از 110 میلی متر و فراوانی بیشتر سیلاب، قابل پیش‌بینی است. آب و هوای دوره‌های خشك طولانی‌مدت با بارش‌های شدید متناوب قطع می‌شود، كه نمایانگر افزایش احتمال وقوع سیلاب است. بدون اقدامات سنجیده سازگاری اقلیمی، فقط برخی از نقاط كشور ممكن است در آینده قابلیت سكونت محدود داشته باشد.
مهدی زارع- اعتماد