مقاومت زنانه، از شهرزاد تا خاتون

دنیای قلم -معمولا کمتر اتفاق می‌افتد که در فیلم و سریال‌ها برای بازیگران خانم نقش‌های پیچیده و چالش‌برانگیز نوشته شود و تاثیر شخصیت های زن در قصه کمتر از شخصیت‌های مرد است، اما در سال‌های اخیر برخلاف این روند قصه‌های جذابی نوشته شده که در آن‌ها یک شخصیت زن، نقش محوری قصه بوده و شخصیت او یا تصمیماتش در روند داستان تاثیر مهمی داشته است. علاوه بر این تاثیر، ویژگی‌هایی مانند سنت‌شکنی، قیام علیه بعضی تبعیض‌های بی‌دلیل و استقلال شخصیتی نیز باعث شده آن شخصیت مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد و تحسین آن‌ها را برانگیزد. تازه‌ترین نمونه شخصیت «خاتون» است و پیش از او نیز «شهرزاد» و «مهربانو» در مجموعه «شهرزاد» و «از یادها رفته» زنان متفاوت، مستقل و قدرتمندی بوده‌اند. به بهانه سریال «خاتون»، به این سه شخصیت و ویژگی‌هایشان پرداخته‌ایم.

خاتون

«خاتون» با بازی نگار جواهریان زنی است که در دهه 20 زندگی می‌کند. او نسبت به روزگاری که در آن به سر می‌برد، از دوره و زمانه خود جلوتر است. در آن زمان که شاید زنان کمتر اهل مطالعه و ادبیات بودند، او مدام مطالعه می‌کند و حتی برای پسرش «امیرعلی» نیز کتاب می‌خواند. «خاتون» تیراندازی را نیز که در آن زمان کاری کاملا مردانه به حساب می‌آمد، به خوبی بلد است و به تنهایی برای شکار به جنگل می‌رود. او حتی از لحاظ ظاهری نیز با زنان هم سن و سال خود متفاوت است. «خاتون» با وجود بدخلقی‌ها و دشمنی‌های «فخرالنسا»، کاری را که فکر می‌کند درست است ، انجام می‌دهد و در عین حفظ احترام او، توجهی به توقعات غیرمنطقی و دخالت‌های او نمی‌کند. مجموع ویژگی‌های شخصیتی «خاتون»، واکنش‌هایش به اتفاقات، تفکرات او و درکی که از وضعیت کشور و زندگی خود دارد، از او زنی پیشرو و متفاوت ساخته که از حرکت بر خلاف جهت آب هراسی ندارد. نگار جواهریان در نقش این شخصیت بازی خوبی ارائه داده است و معصومیت چهره او، با شخصیت «خاتون» تناسب دارد.

شهرزاد

قصه سریال «شهرزاد» در سال 1332 می‌گذشت و «شهرزاد» نیز مانند «خاتون» در مقایسه با زنان هم‌دوره خودش، زنی کاملا امروزی و متفاوت بود. او برخلاف بسیاری از زنان هم سن‌وسال خود در دهه 30، در رشته پزشکی درس خوانده بود، دوست داشت در جامعه فعالیت کند و شغلی داشته باشد. دیگر ویژگی مشابه «شهرزاد» و «خاتون» اهل مطالعه بودن اوست. این شخصیت کتاب می‌خواند، مسائل سیاسی را درک می‌کرد، جسارت داشت و مانند خانواده خود در مقابل زورگویی‌های «بزرگ آقا» سکوت نمی‌کرد. «شهرزاد» سعی می‌کرد خواهر کوچک ترش را نیز تحت تاثیر قرار دهد. او برای عوض کردن بعضی تفکرات سنتی پدرش هم تلاش می‌کرد. ادبیات «شهرزاد» نیز با زنان هم‌دوره خود متفاوت بود، بسیار خوب و مسلط صحبت می‌کرد و شعر می‌خواند. او به تدریج به جای این که شبیه آن کسی شود که «قباد» می‌خواست، او را تغییر داد. ترانه علیدوستی یکی از بهترین بازی‌هایش را در این مجموعه به نمایش گذاشت و با این شخصیت شهرت و محبوبیت فراوانی به دست آورد.

مهربانو در سریال «از یادها رفته»

نمونه تلویزیونی زن پیشرو، امروزی و سنت‌شکن، شخصیت «مهربانو» در سریال «از یادها رفته» است. این شخصیت و قصه سریال شباهت‌های واضحی به مجموعه «شهرزاد» و شخصیت او داشت. با این که «مهربانو» در سال 1319 زندگی می‌کرد و در آن روزگار چندان رایج نبود دختران جوان در جامعه فعالیت کنند یا غیر از آشپزی و خانه‌داری و کارهای مشابه هنری داشته باشند، اما «مهربانو» در فرانسه تحصیل کرده بود، عکاسی می‌کرد و روزنامه‌نگار بود. این شخصیت هم دیدگاه سیاسی داشت و نسبت به اوضاع جامعه خود بی‌تفاوت نبود. این ویژگی‌ها «مهربانو» را به زن متفاوتی در آن دوره تبدیل کرده بود. او نیز مانند «شهرزاد» درگیر یک مثلث عشقی بود که فارغ از ویژگی‌های فردی و موقعیت اجتماعی، این موضوع هم باعث می‌شد «مهربانو» بیشتر به «شهرزاد» شبیه باشد. هلیا امامی در نقش «مهربانو» بازی بدی نداشت، اما همان طور که گفتیم مخاطب قبلا نمونه بهتر شخصیت او را در «شهرزاد» دیده بود، بنابراین برایش تازگی نداشت. «از یادها رفته» رمضان 98 پخش شد و چندان مورد استقبال قرار نگرفت. با توجه به محبوبیت سریال «شهرزاد» و استقبال از «خاتون»، دو شخصیت دیگر نمونه‌های موفق‌تری از زنان پیشرو هستند.

منبع: خراسان