چه مسائلی در مستند «غیررسمی» گفته نشد؟
انتقادات عبدالحسین برزیده، کارگردان حاضر در دیدار سینماگران با رهبر انقلاب درباره مستند «غیررسمی» را اینجا بخوانید.
دنیای قلم- اخیراً دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بخشی از دیدارهای غیررسمی فعالان فرهنگی، هنری، اجتماعی و علمی کشور با رهبر معظم انقلاب را در قالب یک مستند با عنوان «غیر رسمی» تولید کرده است که از شبکه سوم سیما پخش شده و واکنش‌هایی را در دنیای رسانه در داخل و خارج به دنبال داشت.
در این میان رسانه‌های بیرون از مرزهای کشور نگاه خاص خود را به این مستند داشتند. از سوی دیگر اگرچه این فیلم با استقبال برخی از رسانه‌های داخلی مواجه شد، اما برخی نیز با نگاهی انتقادی به آن نگریستند و معتقدند که این فیلم به دلیل گزینش برخی صحنه‌ها و نادیده گرفتن برخی دیگر، نتوانسته اهداف مورد نظر سازندگان آن را عملی کند.
عبدالحسین برزیده: سخنانم گزینشی پخش شد
در صحنه‌‌ای از فیلم «غیررسمی۲» که به دیدار اهالی سینما با رهبر انقلاب اختصاص دارد، عبدالحسین برزیده؛ کارگردان سینمای دفاع مقدس لحنی انتقادی داشت. با این همه او می‌گوید که سخنانش گزینشی پخش شد و از این بابت به این فیلم مستند انتقاد دارد. برزیده در گفت‌وگو با انصاف‌نیوز با انتقاد از انحصار ساخت این مستند در دفتر رهبری گفت:«اولین نقطه ضعفی که می‌توان روی آن دست گذاشت، این است که این موضوع اینقدر استثنا محسوب شده است و راجع به آن حرف زده میشود.»
وی با اشاره به جنجال‌هایی که بخشی از روحانیت و نهادهای تصمیم‌گیر کشور درباره فیلم مارمولک داشتند، گفت:«مثلا درمورد فیلم مارمولک بعد از این همه سال و بعد از آن بگیر و ببندها و تحصن آدم‌های خیلی تند در ارشاد و ورود قوه قضائیه و پایین کشیدن فیلم از اکران، ما امروز در این فیلم مستند متوجه می‌شویم که شخص رهبری اتفاقا حمایت می‌کرده و معتقد بوده که باید اکران شود، نه تنها نباید با آن چنین مواجهه‌ای شود بلکه بالعکس حتی باید از آن استقبال شود. دلیل عمده‌ی چنین مواردی هم این است که ارتباط کم است و رهبری هم انگار گاهی نقش حکومتی ندارد و بیشتر ارشادی است.
امروز ایشان به ما اینچنین می‌گوید که چند سال پیش به دیگران هم گفته است که «به‌نظر من خوب است». یعنی یک نظر و نقش ارشادی است. من می‌گویم حتی اگر بخواهیم این نقش ارشادی را جدی‌تر ببینیم، که در قانون اساسی هم به‌نوعی پیش‌بینی شده است، چرا باید در مقاطع خاصی، با آدم‌های خاص و محدودی باشد که وقتی هم مطرح میشود اینقدر سروصدا کند.»
بیشتر بخوانید: خاطرات خبرنگار «سلام» از آیت‌الله یزدی
با مقوله‌ای باعنوان «زندانی سیاسی» مخالفم
این کارگردان در بخش دیگری از سخنان خود گفت:«اینکه گزینشی کارگردانی انتخاب میشود و در هماهنگی‌های دقیق و پیچیده‌ای چنین کاری انجام شود، سانسورهای شدید شود –چون بخش خیلی کمی از صحبت‌های من گذاشته شده است، من ۱۰-۱۲ دقیقه صحبت کردم که فکر می‌کنم نکات و سوالات مردم بوده باشد- شاید خیلی با اهداف خود مستند هم همخوان نباشد.»
او در توضیح موارد دیگری که به آن در این جلسه اشاره کرده است، گفت:«من اصولا با مقوله‌ای باعنوان «زندانی سیاسی» مخالفم. در آن جلسه از منظر منشور و شعارهای انقلاب وارد بحث شدم و گفتم که «ما یک شعارهایی دادیم و مردم و مسئولین قول و قرارهایی باهم داشتیم که انگار فراموش شده است. یک بخشی از اینها بحث زندانی سیاسی است که من به‌شدت معتقدم یکی از اعتراضات ما به نظام دیکتاتوری سابق و علت سرنگونی‌اش این بود که هرکسی حرف می‌زد باید می‌رفت زندان؛ زندانی سیاسی به همین معنی است دیگر، یعنی شما نقدی دارید –چه جدی و محکم باشد و چه ساده- که به‌خاطر طرح آن حتما باید بروید زندان، چون نباید نقد کنید.»
برزیده افزود:«یکی از صحبت‌های من در آن جلسه این بود که «انگار هیچکس نمی‌خواهد پاسخگوی مردم باشد، کسی نیازی نمی‌بیند اصلا، یعنی اصلا مردم را نمی‌بیند که بخواهد توضیحی دید؛ اصلا مردم چه حقی دارند که به آنها توضیح دهیم؟!» مثالم هم اتفاقا موضوع سوریه بود؛ گفتم مدت‌ها بود جوانان این کشور می‌رفتند در سوریه و می‌جنگیدند – کاری به درست و غلطش ندارم- بعد آمدن شهدا شروع شد. شهدایی کم‌کم آمدند به شهرهای‌شان؛ چیزی هم نیست که مخفی بماند.
بعد از مدت‌ها که این اتفاق افتاد که در بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی خارج از کشور آدم‌های معاند و آدم‌های دوست در این زمینه حرف می‌زدند و تازه بعد از آن آمدند توضیح دادند که ما مستشاریم و… یعنی انگار اصلا قرار نبوده به کسی توضیح دهند. و این توضیحات قطعا نه فقط حق مردم بلکه به نفع هر حکومتی است.»
خوب نیست افراد را گزینشی انتخاب کرده و سخنان آنها را سانسور کنیم
این کارگردان برداشت خود از این مستند را اینگونه توضیح می‌دهد:«در نهایت به نظرم خوب نیست که گزینشی آدم‌هایی انتخاب کنیم و بعد هم سانسور کرده و بخشی از حرف‌ها را بگذاریم. خیلی از حرفهای من –آن بخش‌هایی که سانسور شد- به نفع این برنامه بود.
اگر آنها مثلا هدفشان این است که بگویند در نظامی زندگی می‌کنیم که رهبرش خبرها را تنها از کانال‌های رسمی نمی‌گیرد بلکه از تک‌تک آدم‌ها می‌گیرد، ولی این فیلم الان چنین چیزی را القا نمی‌کند.»
برزیده انتقاد دیگر خود را انتخاب اشتباه مخاطبان از سوی کارگردان دانست و گفت:«وقتی یک فیلمساز دارد فیلمی می‌سازد باید اول مخاطبش را مشخص کند. متاسفانه این مستند مخاطبش را مشخص نکرده است. جایی می‌رود به سمت مخاطبانی که به هرحال از قبل همه چیز را قبول دارند، نظام را به‌طور دربست قبول دارند، نقدی هم ندارند و مطیع محض هستند و کاملا توجیه شده‌اند.»
بیشتر بخوانید: جامانده بزرگ انتخابات ۱۴۰۰ کیست؟
اصلا قرار نبود جلسه‌ای گذاشته شود تا عده‌ای بروند و حرف‌های‌شان را بزنند
این کارگردان حوزه سینمای دفاع مقدس درباره نحوه شکل‌گیری این گفت‌وگو افزود:«یک حقیقت دیگری را که باید بگویم و هیچ‌جا گفته نمی‌شود این بود که اصلا قرار نبود جلسه‌ای گذاشته شود تا عده‌ای بروند و حرف‌های‌شان را بزنند. یکی از دوستان برگزار کننده که من را می‌شناخت آمد کنار من نشست و گفت «فلانی! رهبری چون در طول هفته سختی و مشکلات زیادی هست و خبرهای بد هست،
خلاصه این یک روز را گذاشتیم که هنرمندان بیایند حرف بزنند و بگوییم و بخندیم» به تعبیر من یک زنگ تفریحی برای ایشان باشد؛ یک جوری مستقیم و غیرمستقیم به من حالی کرد که حرف زیادی نزن و قرار نیست چیزی مطرح کنی. منتها از آنجا که ما بچه انقلابیم حتی با اینکه به من گفته بودند که چنین برنامه‌ای است و قرار نیست کسی حرفی بزند، من از خود رهبری اجازه گرفتم؛ گفتم «ما قاعدتا باید راجع به سینما و اینها حرف بزنیم، ولی من می‌خواهم از شما اجازه بگیرم و سوءاستفاده کنم از موقعیت که حرفهای کلان‌تری راجع به مملکت بزنم».
ایشان اولا خیلی لطف کردند و گفتند«چرا سوءاستفاده، حسن استفاده»؛ بعد هم گفتند «بفرمایید و بگویید» و همین کمک کرد علیرغم آن پروتکلی که تعیین کرده بودند وارد این حرف‌ها شویم.»
برزیده در پاسخ به اینکه «در آن جلسه آیا شخص دیگری هم جز شما یا یکی دیگر از کارگردانان، انتقادی صحبت کرد؟»، گفت: «نه، دوستان بیشتر آمده بودند موضوعات فیلم و سینمای‌شان را مطرح کنند؛ بعضی دوست داشتند فیلم‌شان را زمان بهتری اکران کنند و از ایشان کمک خواستند یا تقاضا داشتند فیلمی که ساختند را ایشان ببیند و نظرش را بگوید که آن هم شاید احیانا قصد داشتند با دیدن ایشان و تایید فیلم در شرایط بهتری آن را اکران کنند؛ برخی هم براساس محبت و دوست داشتن ایشان و اینکه فرصتی بود ایشان را از نزدیک ببینند آمده بودند.»
وی البته گفت:«آقای حاتمی‌کیا هم در اعتراض به صحبت من صحبت کردند و حتی یکبار دیگر برای اثبات حقانیت خود و اینکه ذوب در ولایت هستند، یک مانور مفصلی داشتند که بعدا خارج از آن جلسه با ایشان صحبت کردم و معترض شدم که چرا این رفتار را کردید؟ خودش گفت:من اشتباه کردم.»
منبع: روزنامه همدلی